Vrijdagmiddag. Je werkweek zit er op, eindelijk tijd om te ontspannen. Maar of dat gaat lukken?
Je voelt je steeds zo gespannen. Je schouders zitten vast, je gedachten blijven maar rondmalen over die ene e-mail, en de stress lijkt je maar niet los te laten. Herkenbaar? Je bent niet de enige.
Veel mensen, zeker als je autisme hebt, merken dat de overgang van werk naar ontspanning niet altijd vanzelf gaat. Maar waarom eigenlijk? En nog belangrijker: wat kun je doen om die stress wél los te laten? Laten we eerst eens kijken wat stress precies is.
Wat is stress eigenlijk?
Stress is een natuurlijke reactie van je lichaam. Het is alsof er een alarmbel afgaat: er komt een uitdagende situatie op je pad, en je lichaam maakt zich klaar om te handelen. Denk aan deadlines op werk, onverwachte veranderingen of sociale situaties die je uitputten. Voor mensen met autisme kunnen extra prikkels, onduidelijke communicatie of een overvolle agenda die stress nog sneller activeren.
Bij stress komt je lichaam in een vecht-of-vlucht-modus. Je hartslag versnelt, je ademhaling wordt oppervlakkiger, en je spieren spannen zich aan. Je lichaam is klaar om “in actie te komen.” Handig als je een auto moet ontwijken, maar minder fijn als je wekenlang onder druk staat door werk of andere verantwoordelijkheden.
Goede stress versus slechte stress
Niet alle stress is slecht. Soms helpt het je om scherp te blijven of een belangrijke taak af te ronden. Dit noemen we goede stress, en het is meestal kortdurend. Bijvoorbeeld: je werkt aan een presentatie voor je werk en voelt een gezonde spanning. Zodra het klaar is, neemt de stress af en voel je voldoening.
Maar stress wordt een probleem als het te lang aanhoudt of te intens wordt. Dit noemen we slechte stress of chronische stress. Stel je voor dat je voortdurend deadlines moet halen, terwijl je mailbox volloopt en je je ondertussen zorgen maakt over of je werk wel goed genoeg is. Je lichaam blijft dan in die gespannen staat hangen. Dit kan je gezondheid en je mentale veerkracht flink aantasten.
Waarom ontspannen soms zo lastig is
Voor mensen met autisme kan het extra moeilijk zijn om te ontspannen. Misschien herken je dit:
- Je hoofd blijft doormalen:
“Had ik die taak niet beter anders moeten aanpakken?” - Je lichaam staat nog ‘aan’:
Je spieren blijven gespannen, zelfs als je op de bank zit. - Prikkels houden je bezig:
Het felle licht, geluiden om je heen, of gewoon de drukte van de week maken het lastig om tot rust te komen.
Het goede nieuws? Ontspannen is een vaardigheid die je kunt leren, net als fietsen of autorijden. Door ontspanning een vast onderdeel van je leven te maken, kun je stress de baas blijven. En je hoeft er geen uren voor vrij te maken. Kleine, haalbare stappen kunnen al een groot verschil maken.
Van spanning naar ontspanning: 4 praktische stappen
-
Leer je stresssignalen herkennen
Waaraan merk je dat jouw stress aan het oplopen is?
Je kunt bij stress-signalen op verschillende dingen letten:
- Hoe voel je je lichamelijk?
Bv: gespannen spieren, hoofdpijn - Wat is er psychisch aan de hand?
Bv: onzeker zijn, sneller geïrriteerd zijn - Welke gedachten heb je?
Bv: negatieve gedachten, piekeren - Wat doe je, hoe reageer je op stress?
Bv: je terug trekken, starten
-
Ontdek jouw stressbronnen
Leer herkennen wat jou stress geeft. Voor veel werkenden met autisme zijn dit dingen als:
- Onverwachte taken op je werk:
Bijvoorbeeld een klant die op vrijdagmiddag nog iets dringends vraagt. - Overvolle agenda’s:
Je probeert alles bij te houden, maar het voelt alsof je voortdurend achterloopt. - Interne druk:
Perfectionisme of het gevoel dat je niet mag falen.
Tip: Schrijf direct op wat je spanning geeft. Een voorbeeld: “Ik voel me gestrest als mijn manager last-minute iets van me vraagt.” Door het bij te houden, krijg je meer inzicht.
-
Kies voor actieve ontspanning
Ontspannen betekent niet altijd passief op de bank liggen. Juist actieve ontspanning helpt je lichaam en geest écht tot rust te komen. Probeer eens:
- Een wandeling maken in de natuur.
Een half uurtje door het park kan al wonderen doen. - Ademhalingsoefeningen.
Adem 4 seconden in, houd je adem 7 seconden vast, en adem 8 seconden uit. Dit helpt je hartslag te vertragen. - Een prikkelarme activiteit.
Lees een boek, luister naar rustgevende muziek, of probeer een hobby die je fijn vindt.
Voorbeeld: Linda, zorgmedewerker, ontdekte dat ze zich veel rustiger voelt na een korte wandeling in haar pauze. “Ik merk dat ik daarna helderder kan denken en minder pieker over mijn werk.”
-
Bouw ontspanning in je routine
Ontspanning hoeft geen luxe te zijn; het kan een vast onderdeel van je dag worden. Dit werkt vaak goed, omdat routines houvast geven. Bijvoorbeeld:
- Plan ontspanning in je agenda.
Blokkeer een kwartiertje na je werkdag om even bij te komen. - Creëer een afsluitritueel.
Sluit je werkdag af door bijvoorbeeld je werkplek op te ruimen en je gedachten te ordenen. Dit helpt je om mentaal ‘uit te klokken.’ - Gebruik je zintuigen.
Brand een geurkaars, zet rustige muziek op, of trek comfortabele kleding aan. Dit kan je lichaam helpen te ontspannen.
Voorbeeld: Mark werkt als manager en vindt het lastig om na een drukke dag los te laten. Hij heeft nu een vast ritueel: na het werk drinkt hij rustig een kop thee en doet hij een ademhalingsoefening van 5 minuten. Het helpt hem om zijn werkdag achter zich te laten.
Mild zijn voor jezelf
Het belangrijkste? Verwacht niet dat je meteen een ontspanningsgoeroe bent. Ontspannen is geen wedstrijd. Heb je een keer moeite om tot rust te komen? Dat is oké. Elke stap in de goede richting telt. En onthoud: het gaat er niet om perfect te zijn, maar om wat werkt voor jou.
Met kleine aanpassingen kun je leren om stress beter te hanteren en meer rust in je leven te vinden. Geef jezelf de ruimte om te ontdekken wat je helpt, en maak van ontspanning een prioriteit. Zoals een client van mij zei: “Het is geen luxe, maar zelfzorg.” Dat geldt ook voor jou. 😊
Vind je het lastig hier zelf mee aan de slag te gaan? Neem dan contact op met mij voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.