“Ik was niet alleen moe, ik was mezelf kwijt.”
Steeds meer volwassenen met autisme herkennen zich in deze uitspraak als het gaat over de autistische burn-out. Maar wat is dat precies? En hoe verschilt het van een ‘gewone’ burn-out? In dit blog lees je wat de wetenschap hierover zegt én wat je praktisch kunt doen als jij (of iemand die je kent) hiermee worstelt.
Visual autistische burn-out
Sandra Berendsen heeft aan de hand van een lezing van Annelies Spek over de autistische burn-out een prachtige visual gemaakt.
Wat is een autistische burn-out?
Een autistische burn-out is een toestand van extreme uitputting, verlies van vaardigheden en verhoogde overprikkeling die specifiek voorkomt bij mensen met autisme. Het begrip is de afgelopen jaren steeds meer in de wetenschappelijke belangstelling gekomen, mede dankzij ervaringsdeskundige initiatieven zoals dat van Dr. Dora Raymaker en Dr. Katherine Gotham.
Uit onderzoek blijkt dat een autistische burn-out niet zomaar ‘gewoon moe zijn’ is, maar het gevolg van langdurige overbelasting door chronische sociale aanpassing, sensorische overprikkeling en het voortdurend onderdrukken van eigen behoeften (Raymaker et al., 2020).
Veel mensen met autisme beschrijven het als “het gevoel compleet op te zijn”, gecombineerd met het tijdelijk (deels) verliezen van vaardigheden die normaal makkelijker gaan, zoals:
✔ Sociale interactie aangaan
✔ Plannen en organiseren
✔ Overzicht houden
✔ Zichzelf verbaal uiten
Verschil met een ‘gewone’ burn-out
Hoewel er zeker overlap is met een reguliere burn-out (zoals vermoeidheid en verminderde prestaties), zijn er een paar duidelijke verschillen:
| Gewone burn-out | Autistische burn-out |
|---|---|
| Meestal werkgerelateerd | Vaak een optelsom van overbelasting op alle levensgebieden (werk, sociale situaties, prikkels). Werk kan soms juist rust (structuur) geven. |
| Ontstaat vaak door te hoge werkdruk of stress | Ontstaat door langdurig ‘camoufleren’ (masking), overprikkeling en sociale aanpassing |
| Herstel vaak met rust en stressreductie | Herstel vraagt ook ruimte om écht autistisch te mogen zijn, niet alleen rust |
| Vaardigheden blijven grotendeels behouden | Tijdelijk verlies van vaardigheden of toegenomen autistische kenmerken |
Hoe herken je een autistische burn-out?
Let op de volgende signalen:
🔸 diepe, allesoverheersende vermoeidheid
🔸 (nog) meer moeite met communicatie en sociale interacties
🔸 (nog) sneller overprikkeld door geluiden, licht of drukte
🔸 meer meltdowns, vaker terugtrekken
🔸 alledaagse activiteiten kosten enorm veel moeite, wat normaal wel lukt, lukt nu niet meer
🔸 verminderd zelfvertrouwen en gevoelens van falen
🔸 emotionele uitputting en soms zelfs depressieve klachten
Wat kun je eraan doen?
Herstellen van een autistische burn-out vraagt geduld en een aanpak die past bij jouw brein. Hieronder een paar handvatten:
1. Stoppen met camoufleren waar mogelijk
Constant proberen ‘gewoon’ te lijken kost bakken energie. Sta jezelf toe om meer authentiek autistisch te zijn. Dat betekent bijvoorbeeld:
✔ Meer je grenzen aangeven, niet naar die verjaardag gaan omdat het ‘hoort’.
✔ Sensorische hulpmiddelen inzetten (zoals een noise cancelling koptelefoon)
2. Beperk overprikkeling actief
Zorg voor een prikkelarme omgeving waar dat kan. Denk aan:
✔ Minder sociale afspraken
✔ Regelmatige pauzes
✔ Start bij reintegratie niet met het bekende kopje koffie, maar met een kleine, eenvoudige taak.
3. Structureer je dagen overzichtelijk
Een autistische burn-out wordt vaak verergerd door chaos. Structuur helpt:
✔ Gebruik checklists en duidelijke dagschema’s
✔ Werk met kleine, behapbare taken in plaats van grote, vage doelen
✔ Plan herstelmomenten bewust in
4. Zoek gespecialiseerde begeleiding
Veel reguliere hulpverleners kennen de autistische burn-out (nog) niet goed. Zoek daarom:
✔ Een autismecoach
✔ Een psycholoog met kennis van autisme
✔ Lotgenotencontact
Tot slot
Een autistische burn-out is geen persoonlijk falen, maar een signaal dat jouw brein te lang te veel heeft moeten compenseren. Herstel kost tijd — soms maanden, soms langer — maar is mogelijk. En misschien nog wel belangrijker: het is een uitnodiging om beter voor jezelf te zorgen, op een manier die écht bij je past.
Wil je verder lezen?
Een wetenschappelijke bron over dit onderwerp is het artikel van Raymaker et al. (2020): “Autistic burnout: An exploratory study of burnout in autistic adults”. Zeker de moeite waard als je je hierin herkent.
Herken jij je hierin of wil je hierover in gesprek?
Ik kan me voorstellen dat je het lastig vindt om met bovenstaande adviezen te beginnen. Want waar begin je en hoe doe je dat?
Weet dan dat ik binnenkort weer met een nieuwe groep start met de training ‘laat stress geen burn-out worden‘. Misschien ook interessant voor jou!
Bronvermelding:
- Raymaker, D. M., Teo, A. R., Steckler, N. A., et al. (2020). “’Having All of Your Internal Resources Exhausted Beyond Measure and Being Left with No Clean-Up Crew”: Defining Autistic Burnout.* Autism in Adulthood*, 2(2), 132–143.